انقلاب صنعتی چهارم و نقش اپراتورهای تلفن همراه
انقلاب صنعتی چهارم (Industry 4.0) با استفاده از فناوری‌های دیجیتال و اتصال‌پذیری گســترده اشیاء و سیستم‌ها مانند ارتباطات 5G، اینترنت اشیا(IoT) و هوش مصنوعی(AI)، تصمیم‌گیری بلادرنگ داده‌محور را ممکن ساخته و منجر به هوشمندسازی فرایندها و عملیات می‌شود و در این میان، اپراتورهای تلفن همراه نقش اساسی و حیاتی در تسهیل این تغییرات ایفاء می‌کنند.
انقلاب صنعتی چهارم، پس از سه دوره انقلاب‌های صنعتی رخ داده است. اولین انقلاب صنعتی با استفاده از ماشین‌های بخار و مکانیزاسیون تولید آغاز شد. شاخصه اصلی آن، تحول تولیدات دستی به ماشینی با استفاده از نیروی بخار و آب بود که بر صنعت نساجی، معدن و کشاورزی تاثیرات به سزایی گذاشت. دومین انقلاب با استفاده از برق و تولید انبوه ایجاد شد که به وجود آورنده خطوط راه‌آهن و شبکه‌های تلگراف بود. این امر در تسهیل حمل‌ونقل و ارتباطات، عصر جدیدی را رقم زد. از طرف دیگر اختراع الکتریسیته، باعث گسترش خطوط تولید مدرن در کارخانه‌ها و تولیدی‌های مختلف شد و با افزایش بهره‌وری و سود آوری، اقتصاد رشد سریعی را تجربه کرد. سومین انقلاب با ظهور فناوری‌های دیجیتال و اینترنت همراه بود. در دوره رکود وحشتناک حاصل از دو جنگ جهانی، تولید اولین رایانه، انقلاب دیجیتال را به دنیا معرفی کرد و رفته رفته این تحول با حضور ابررایانه‌ها که ارتباطات را در فرایند تولید تسهیل می‌کردند، ابعاد گسترده‌تری نیز به خود گرفت. انقلاب صنعتی چهارم با هدف افزایش اتصال‌های متقابل و اتوماسیون هوشمند فراگیر، از فناوری‌های جدید از جمله اینترنت اشیا، رایانش ابری و هوش مصنوعی استفاده می‌کند و درک ما را از دنیای پیرامون دگرگون کرده و منجر به جابجایی مرزهای بین دنیای فیزیکی، دیجیتال و بیولوژیکی می‌شود. این بار تمرکز بر دو مفهوم اساسی اتصال و یکپارچه‌سازی اطلاعات است.
در عصر انقلاب صنعتی چهارم، داده‌های تولید شده در بخش‌های مختلف عملیاتی به روشی هوشمند، انعطاف‌پذیر و هماهنگ جمع‌آوری شده و با ارسال فوری این داده‌ها، انطباق با شرایط عملیاتی به صورت چابک و بهینه‌سازی مبتنی بر تحلیل داده‌ها محقق می‌شود. در نتیجه، تمامی صنایعی که در جهت بهبود اتصال‌پذیری، بهینه‌سازی، شفافیت و انعطاف‌پذیری گام برمی‌دارند، از تحولات شگرف ناشی از آن از نظر کیفیت، ایمنی، زمان ورود به بازار و عرضه محصولات، بهبود تجربه مشتریان، تأمین‌کنندگان و در نهایت شرکاء بهره می‌برند. در این میان، اتصال سلولی مناسب در فراهم آوردن امنیت، کاهش تأخیر، افزایش پهنای باند و قابلیت اطمینان مورد نیاز برای پشتیبانی از همگرایی سیستم‌های تجاری و عملیاتی، جمع‌آوری و پردازش ابرداده‌ها و انعطاف‌پذیری عملیاتی نقش کلیدی دارند. اپراتورهای تلفن همراه به عنوان بازیگران اصلی فراهم‌کننده پوشش‌دهی و اتصال‌پذیری نقشی حیاتی در پیشبرد اهداف انقلاب صنعتی چهارم بازی می‌کنند. آنها علاوه بر ارائه خدمات اتصال‌پذیری رادیویی، به ارائه محصولات و خدماتی مانند پلتفرم‌های IoT، تحلیل داده، خدمات ابری و همچنین رویکردهای پلتفرمی جهت تسهیل‌گری ارائه راهکارهای دیجیتالی توسط سایر بازیگران اکوسیستم به صنایع می‌پردازند.
از جمله اصلی‌ترین خدمات اپراتورهای تلفن همراه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- 1. ارتباطات 5G : این شبکه امکان ارتباطات سریع‌تر و پایدارتر را فراهم می‌کنند که برای فناوری‌های نوظهور مانند خودروهای خودران، شهرهای هوشمند، واقعیت افزوده(AR) و واقعیت مجازی(VR) ضروری است. اپراتورهای تلفن همراه مسئول توسعه و پیاده‌سازی شبکه‌های 5G هستند و به کاربران امکان می‌دهند از این فناوری‌ها بهره‌مند شوند.
- 2. اینترنت اشیا(IoT): از خانه‌ها و شهرهای هوشمند گرفته تا صنایع تولیدی و بهداشت و درمان، IoT در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد دارد. اپراتورهای تلفن همراه با ارائه زیرساخت‌های لازم برای اتصال دستگاه‌های مختلف به اینترنت، نقش مهمی در توسعه IoT دارند. این امر به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان امکان می‌دهد تا از داده‌های جمع‌آوری شده برای بهبود کارایی و ایجاد نوآوری‌های جدید استفاده کنند.
- 3. تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، امنیت سایبری اهمیت بیشتری پیدا کرده است. اپراتورهای تلفن همراه با ارائه راه‌حل‌های امنیتی پیشرفته، به حفاظت از داده‌ها و اطلاعات کاربران کمک می‌کنند.
- 4. هوش مصنوعی(AI)، یادگیری ماشین(ML)و تحلیل داده‌ها: اپراتورهای تلفن همراه با استفاده از هوش مصنوعی، یادگیری ماشین(ML) و تحلیل داده‌ها می‌توانند خدمات بهتری به مشتریان ارائه دهند و به شرکت‌ها در بهبود فرآیندهای کسب‌وکار کمک کنند.
- 5. بلاکچین: بلاکچین یک فناوری دفترکل توزیع شده است که امکان ثبت تراکنش‌ها به صورت امن و غیرقابل تغییر را فراهم می‌کند. بلاکچین در زمینه‌های مختلفی از جمله مالی، زنجیره تأمین و مدیریت هویت کاربرد دارد. اپراتورهای تلفن همراه از بلاکچین برای بهبود امنیت و شفافیت تراکنش‌ها و مدیریت داده‌ها استفاده می‌کنند.
گرچه نقش‌آفرینی اپراتورها در توسعه کارکردهای منبعث از انقلاب صنعتی چهارم موجب ارائه مزایایی متحول‌کننده به صنعت می‌شود، در این مسیر چالش‌های جدی مانند نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و مسائل مربوط به حریم خصوصی و امنیت نیز برای اپراتورها به همراه دارد که به توضیح برخی از آنها می‌پردازیم.
- تامین هزینه‌ها: ارائه راهکارهای نوظهور و برآورده‌سازی نیازهای روزافزون بازارهای پیشرو، نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار زیاد از سوی اپراتورها به منظور به‌روزرسانی و توسعه زیرساخت شبکه است. از آنجایی که بازگشت سرمایه در توسعه راهکارهای نوین به زودی محقق نمی‌شود، این موضوع برای اپراتورها موضوعی چالش برانگیز است. همچنین پیچیدگی تامین تجهیزات با توجه به عوامـل بیرونی متعدد منجر به کندی و هزینه‌‌بر شدن فرایند پیاده‌سازی و توسعه خدمات جدید یا نظارت و نگهداری خدمات فعلی می‌شود.
- عدم قطعیت در نظارت: اپراتورها باید از مقررات و استانداردهای مختلفی که بر استفاده از فرکانس، داده و امنیت در بازارها حاکم اسـت، پیروی کنند که این امر ممکن است انعطاف‌پذیری و پتانسیل نوآوری آنها را در ارائه راهکارهای جدید محدود کند.
- پیچیدگی مشارکت: اپراتورها باید با سایر ارائه دهندگان راهکارها، مانند سازندگان دستگاه، توسعه دهندگان نرم افزار و یکپارچه‌سازهای سیستم، همکاری کرده و شریک شوند تا راه‌حل‌های دیجیتالی نهایی را به مشتریان ارائه دهند که این موضوع چالش‌هایی از نظر همسویی استراتژیک، یکپارچگی سیستمی، اعتماد و حکمرانی را ایجاد می‌کند.
انقلاب صنعتی چهارم با استفاده از فناوری‌های دیجیتال و اتصال‌پذیری، پتانسیل بالایی برای ایجاد تحول در صنایع داشته و شاخص‌های عملکردی موثر بر کسب‌وکار را بهبود می‌بخشد. اتصال سلولی یکی از ابزارهای کلیدی و ملزومات اصلی جهت جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌های صنعتی است. در واقع نسل پنجم ارتباطات سیار (5G) و قابلیت‌های پیشرفته آن مانند ارتباطات بسیار مطمئن با تأخیر کم(URLLC)و شبکه‌های حساس به زمان(TSN) بهترین ابزار برای مشتریان صنعتی به منظور مدرنیزه کردن عملیات، همگرایی فناوری اطلاعات و فناوری عملیات و کنترل یکپارچه کل عملیات است. گرچـه توسـعه هر یک از راهکارهای مرتبط با این حوزه ارزشمند است اما ارزش نهایی انقلاب صنعتی چهارم در نتیجه‌ی همگرایی این راهکارها محقق می‌گردد. البته امکان جایگزین کردن یکباره عملیات فعلی با فرآیندهای طراحی‌شده وجود ندارد و این امر نیازمند ارتقای سیستماتیک فرآیندهای موجود و ترکیبی از تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی در طول این مسـیر اسـت. تصمیم‌گیری در این حوزه به در نظر گرفتن اهداف بلندمدت عملیاتی و تجاری نیاز دارد که البته، نقطه شروع آن توسعه قابلیت‌های شبکه خواهد بود. در توسعه راهکارها و خدمات مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم، اپراتورها بسته بـه توانایی‌ها، منابع و اهداف خود راه‌حل‌های دیجیتالی را به تنهایی یا با مشارکت با سایر ارائه‌دهندگان ایجاد می‌کنند. برخی از مزایای مشارکت با سایر ارائه‌دهندگان راهکارها عبارتند از دسترسی به بازارها و مشتریان جدید، افزایش نوآوری و تمایز، کاهش هزینه و به اشتراک گذاری ریسک. اگرچه حضور اپراتورها در این میدان موجب ارائه مزایایی منحصر به فرد به صنعت می‌شود، اما نقش‌آفرینی در این مسیر چالش‌هایی نیز برای آنها به همراه دارد که از جمله این چالش‌ها می‌توان به مواردی نظیر بازگشـت سرمایه طولانی مدت، پیچیدگی تامین تجهیزات و عدم قطعیت در مسائل رگولاتوری و سیاستگذاری از سوی نهادهای حاکمیتی اشاره کرد.و قابلیت‌های پیشرفته آن مانند ارتباطات بسیار مطمئن با تأخیر کم(URLLC)و شبکه‌های حساس به زمان(TSN) بهترین ابزار برای مشتریان صنعتی به منظور مدرنیزه کردن عملیات، همگرایی فناوری اطلاعات و فناوری عملیات و کنترل یکپارچه کل عملیات است. گرچـه توسـعه هر یک از راهکارهای مرتبط با این حوزه ارزشمند است اما ارزش نهایی انقلاب صنعتی چهارم در نتیجه‌ی همگرایی این راهکارها محقق می‌گردد. البته امکان جایگزین کردن یکباره عملیات فعلی با فرآیندهای طراحی‌شده وجود ندارد و این امر نیازمند ارتقای سیستماتیک فرآیندهای موجود و ترکیبی از تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی در طول این مسـیر اسـت. تصمیم‌گیری در این حوزه به در نظر گرفتن اهداف بلندمدت عملیاتی و تجاری نیاز دارد که البته، نقطه شروع آن توسعه قابلیت‌های شبکه خواهد بود. در توسعه راهکارها و خدمات مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم، اپراتورها بسته بـه توانایی‌ها، منابع و اهداف خود راه‌حل‌های دیجیتالی را به تنهایی یا با مشارکت با سایر ارائه‌دهندگان ایجاد می‌کنند. برخی از مزایای مشارکت با سایر ارائه‌دهندگان راهکارها عبارتند از دسترسی به بازارها و مشتریان جدید، افزایش نوآوری و تمایز، کاهش هزینه و به اشتراک گذاری ریسک. اگرچه حضور اپراتورها در این میدان موجب ارائه مزایایی منحصر به فرد به صنعت می‌شود، اما نقش‌آفرینی در این مسیر چالش‌هایی نیز برای آنها به همراه دارد که از جمله این چالش‌ها می‌توان به مواردی نظیر بازگشـت سرمایه طولانی مدت، پیچیدگی تامین تجهیزات و عدم قطعیت در مسائل رگولاتوری و سیاستگذاری از سوی نهادهای حاکمیتی اشاره کرد.
