تاب‌آوری سایبری: تضمین تداوم کسب‌وکار در دنیای دیجیتال

• شناسایی و محافظت (Identify and Protect)

این مرحله بر شناخت دارایی‌های ارزشمند سازمان، ارزیابی ریسک‌های سایبری و پیاده‌سازی تدابیر امنیتی پیشگیرانه برای محافظت از این دارایی‌ها تمرکز دارد.

• مدیریت دارایی: استفاده از سیستم‌های مدیریت دارایی (Asset Management Systems) برای شناسایی و طبقه‌بندی تمامی دارایی‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و اطلاعاتی سازمان.
• ارزیابی آسیب‌پذیری و تست نفوذ: انجام دوره‌ای ارزیابی‌های آسیب‌پذیری (Vulnerability Assessment) و تست نفوذ (Penetration Testing) برای شناسایی نقاط ضعف احتمالی در سیستم‌ها و برنامه‌های کاربردی.
• کنترل دسترسی: پیاده‌سازی مکانیزم‌های قوی کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (Role-Based Access Control - RBAC) و اصل حداقل امتیاز (Principle of Least Privilege) برای محدود کردن دسترسی کاربران به منابع ضروری.
• احراز هویت چند عاملی (Multi-Factor Authentication - MFA): فعال‌سازی MFA برای تمامی حساب‌های کاربری حساس به منظور افزایش سطح امنیت ورود به سیستم‌ها.
• امنیت شبکه: استقرار فایروال‌های نسل جدید (Next-Generation Firewalls - NGFW)، سیستم‌های تشخیص و پیشگیری از نفوذ (Intrusion Detection and Prevention Systems - IDPS) و راهکارهای تقسیم‌بندی شبکه (Network Segmentation) برای محافظت از مرزهای شبکه و کنترل ترافیک.
• امنیت Endpoint: استفاده از راهکارهای امنیت Endpoint Detection and Response (EDR) و آنتی‌ویروس‌های پیشرفته برای محافظت از دستگاه‌های نهایی کاربران در برابر بدافزارها و تهدیدات پیچیده.
• امنیت داده: پیاده‌سازی راهکارهای رمزنگاری داده‌ها در حالت سکون (Data at Rest Encryption) و در حال انتقال (Data in Transit Encryption) برای محافظت از محرمانگی اطلاعات.
• آموزش و آگاهی‌رسانی امنیتی: برگزاری دوره‌های آموزشی منظم برای کارکنان در خصوص تهدیدات سایبری، روش‌های مهندسی اجتماعی و بهترین شیوه‌های امنیتی.

• تشخیص (Detect)

با وجود تمامی اقدامات پیشگیرانه، احتمال وقوع حملات سایبری همواره وجود دارد. مرحله تشخیص بر توانایی سازمان در شناسایی سریع و دقیق رویدادهای امنیتی و فعالیت‌های مخرب تمرکز دارد.

• سیستم‌های مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی (Security Information and Event Management - SIEM): جمع‌آوری و تحلیل لاگ‌ها و رویدادهای امنیتی از منابع مختلف برای شناسایی الگوهای مشکوک و تهدیدات احتمالی.
• تشخیص ناهنجاری (Anomaly Detection): استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای شناسایی رفتارهای غیرعادی در شبکه و سیستم‌ها.
• مانیتورینگ امنیت شبکه: نظارت مستمر بر ترافیک شبکه برای شناسایی فعالیت‌های مخرب و تلاش‌های نفوذ.
• تحلیل تهدیدات (Threat Intelligence): استفاده از اطلاعات مربوط به تهدیدات روز و شاخص‌های سازش (Indicators of Compromise - IOCs) برای بهبود قابلیت‌های تشخیص.

• پاسخ (Respond)

پس از تشخیص یک رویداد امنیتی، مرحله پاسخ شامل اقدامات لازم برای مهار حمله، کاهش خسارات و بازگرداندن سیستم‌ها به وضعیت عادی است.

• برنامه‌های پاسخ به حوادث (Incident Response Plans - IRPs): تدوین و آزمایش برنامه‌های مدون برای واکنش به انواع مختلف حوادث امنیتی.
• تیم پاسخ به حوادث (Incident Response Team - IRT): تشکیل یک تیم متخصص برای مدیریت و هماهنگی فرآیند پاسخ به حوادث.
• قرنطینه و جداسازی سیستم‌های آلوده: ایزوله کردن سیستم‌های درگیر برای جلوگیری از گسترش حمله.
• پاکسازی و بازیابی: حذف بدافزارها و بازگرداندن سیستم‌ها و داده‌ها از طریق پشتیبان‌گیری‌های امن.
• تحلیل پس از حادثه (Post-Incident Analysis): بررسی دقیق علت وقوع حادثه، نقاط ضعف شناسایی شده و درس‌های آموخته شده برای بهبود فرآیندهای امنیتی.

• بازیابی (Recover)

مرحله بازیابی بر بازگرداندن قابلیت‌های کسب‌وکار و سیستم‌های آسیب‌دیده به حالت عادی پس از یک حادثه سایبری تمرکز دارد.

• برنامه‌های تداوم کسب‌وکار و بازیابی از فاجعه (Business Continuity and Disaster Recovery Plans - BCP/DR): تدوین و آزمایش برنامه‌های جامع برای اطمینان از تداوم فعالیت‌های حیاتی سازمان در صورت وقوع اختلالات بزرگ.
• پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات (Backup and Recovery Solutions): پیاده‌سازی راهکارهای منظم پشتیبان‌گیری از داده‌ها و اطمینان از قابلیت بازیابی سریع و مطمئن آن‌ها.
• سایت‌های جایگزین (Failover Sites): آماده‌سازی زیرساخت‌های جایگزین برای ادامه فعالیت‌های ضروری در صورت از کار افتادن زیرساخت اصلی.

• تکامل (Evolve)

تاب‌آوری سایبری یک فرآیند ایستا نیست. مرحله تکامل بر یادگیری از حوادث گذشته، انطباق با تهدیدات جدید و بهبود مستمر فرآیندهای امنیتی و تاب‌آوری تمرکز دارد.

• به‌روزرسانی و وصله‌گذاری سیستم‌ها (Patch Management): اعمال منظم به‌روزرسانی‌های امنیتی و وصله‌های نرم‌افزاری برای رفع آسیب‌پذیری‌های شناخته شده.
• ارزیابی دوره‌ای ریسک: انجام ارزیابی‌های ریسک به صورت منظم برای شناسایی تهدیدات جدید و تغییرات در محیط کسب‌وکار.
• بهبود مستمر فرآیندهای امنیتی: بازنگری و بهبود مستمر سیاست‌ها، رویه‌ها و کنترل‌های امنیتی بر اساس تجربیات و اطلاعات جدید.
• اشتراک‌گذاری اطلاعات تهدیدات: همکاری با سایر سازمان‌ها و منابع اطلاعاتی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مربوط به تهدیدات و بهترین شیوه‌ها.