گوشی‌ها و بسته‌های دیتای ارزان قیمت؛ پیشران توسعه 5G در بازارهای نوظهور

هر جامعه دارای زیرساخت فناوری، شرایط اقتصادی و فرهنگی متفاوتی است. ضریب نفوذ فناوری اگرچه در نسل جوان بالاست، اما همه کشورها دارای شرایط یکسان، ترکیب جمعیتی جوان و مشتاق به فناوری نیستند. اما این روند در سیر جهانی شدن، بدین سمت و سو کشیده می‎‌شود تا تکنولوژی و اینترنت، در اولویت همگان قرار بگیرد. بازارهای نوظهور با افزایش تعداد کاربران جوان و مشتاق به فناوری، یک حوزه جذاب برای صنایع تلکامی و تکنولوژی محور هستند.

نسل Z رفته رفته اختیار امور اداری، اقتصادی و دولتی را در کشورهای جهان به دست می‌گیرد. این نسل با توجه به آشنایی بیشتر با فناوری‌های روز، از مشتریان و کاربران وفادار به تکنولوژی‌های دنیای تلکام هستند. به طور کلی وقتی سخن از توسعه فناوری اینترنت 5G در بازارهای نوظهور به میان می‌آید، می‌توان مقدمات و الزاماتی در این راه برشمرد. در این مقاله به انتظارات و راهبردها در مسیر توسعه 5G در بازارهای نوظهور می‌پردازیم.

5G رکورددار رشد و اقبال عمومی در شبکه‌های موبایل

تعداد مشترکان 5G در انتهای سال 2023 و تنها 4 سال پس از معرفی این فناوری از 1.5 میلیارد نفر عبور کرد که این امر، 5G را به سریع‌ترین فناوری موبایل از منظر سرعت رشد و اقبال عمومی تبدیل کرد. همزمان با توسعه و بلوغ فناوری 5G ، گوشی‌ها و مودم‌های 5G مقرون به صرفه نیز در افزایش پذیرش این فناوری در سطح جهان نقش مهمی داشتند. این در حالی است که همزمان با فراگیر شدن بهره‌برداری از آن توسط اپراتورهای موبایل در سراسر جهان، گام‌های قابل توجهی در اکوسیستم موبایل برای ارائه گوشی‌ها و طرح‌های دیتای مقرون‌به‌صرفه‌تر برداشته شد.

الزامات توسعه اینترنت 5G در جوامع مختلف و بازارهای نوظهور

برای توسعه اینترنت، فناوری‌های مخابراتی و گسترش نفوذ خدمات تلکامی در صنایع و جوامع مختلف، باید راهبردهایی را سرلوحه قرار داد. در ادامه به برخی از این راهبردها و برنامه‌ها پرداختیم:

صنایع مخابراتی و بازیگران اصلی حوزه تلکام، در مسیر توسعه اینترنت نسل جدید باید فناوری‌های مرتبط (انواع BTS کوچک و بزرگ، شبکه فیبر نوری و دیگر تجهیزات) را توسعه داده و بروزرسانی کنند. اپراتورها در مسیر رقابتی خود، باید تجهیزات جدید و با کیفیت را در سطح شبکه تحت پوشش خود گسترش دهند. زیرساخت‌های قدیمی و بی فایده را حذف کرده و به‌روزرسانی‌های مداوم خود را انجام دهند. این اقدام جز با سرمایه گذاری و صرف هزینه‌های نسبتا هنگفت امکان پذیر نیست. در این مقیاس از هزینه‌ها، بازگشت سرمایه اصل بسیار مهمی در مدیریت بودجه است. گسترش شبکه 5G بدون جذب مشتریان جدید، به معنی صرف هزینه هنگفت از سوی اپراتورها و نداشتن عایدی از سرمایه‌گذاری‌هایشان خواهد بود. بنابراین توسعه و تولید انبوه گوشی‌های ارزان قیمت با امکان اتصال به اینترنت 5G یکی از انگیزه‌های اپراتورها در مسیر توسعه 5G به حساب می‌آید.

یک بررسی چندچانبه درباره 5G و مسیر پیش رو

موسسه GSMA Intelligence به منظور شناسایی وضعیت فراگیری این فناوری، با اندازه‌گیری 17 شاخص کلان در حوزه‌های زیرساخت 5G (باند فرکانسی، شبکه و تجربه کاربری) و ارائه سرویس 5G (مقرون‌به‌صرفه بودن، پذیرش و توسعه بازار)، شاخصی به نام 5GI مشتمل را معرفی نموده و 39 بازار در نقاط مختلف جهان و با سطوح درآمدی متفاوت را مورد بررسی قرار داده است.

بر اساس مطالعه ITU از 5G در 39 بازار منتخب، در بسیاری از این کشورها قیمت ارزان‌ترین بسته دیتای موبایل ارائه شده با حجم‌های 20، 50 و 100 گیگابایت کمتر از 2درصد از میانگین حقوق ماهانه است. از میان کشورهای مورد بررسی، تنها 4 کشور هزینه‌ای بیش از 2% حقوق ماهیانه را برای بسته 20گیگابایتی دریافت می‌کنند. این در حالی است که در 8 کشور تنها قیمت بسته دیتای 100گیگابایتی است که از آستانه 2 درصد حقوق ماهیانه فراتر می‌رود.

برای توسعه اینترنت نسل پنجم، یکی از مهم‌ترین راهبردها توسعه فناوری است. توسعه فناوری شامل چند بخش و چند رده‌بندی مختلف می‌شود. از توسعه فناوری در سمت اپراتورها و شرکت‌های مخابراتی، تا صنعت تولید موبایل و گجت‌های الکترونیک. توسعه و استقرار سخت افزار، بهبود تجهیزات شبکه و... از جمله راهکارهای شرکت‌های توسعه دهنده فناوری است.

از سوی دیگر، وجود دستگاه‌های سازگار با فناوری روز، موبایل‌ها با رده قیمتی مختلف و صنایع تولید کننده موبایل، تبلت، کامپیوتر و سنسورها و... نیز، پرِ پرواز دوم برای اعتلای این حوزه هستند. برای پرواز و گشت و گذار در این سپهر، هم به فناوری‌های مخابراتی و هم به تکنولوژی‌ها در بحث موبایل و گجت نیازمندیم. تصور تلکام بدون گجت‌هایی که به شبکه متصل شوند، پدیده غیر قابل باوری است. لازم به یادآوری است که با توسعه اینترنت اشیا و افزایش اقبال عمومی به راهکارهای IOT، به گجت‌های سازگار آن مانند سنسورها، گیت‌وی‌ها و شبکه‌های (NB-IoT) و... نیاز روزافزونی خواهیم داشت. همه این موضوعات در حوزه مطالعات توسعه فناوری جای دارد.

بنابر تحلیل و گزارش GSM، تعرفه‌های موبایل در بازارهای مورد بررسی، در پایان سال 2023 نشان می‌دهد که با انتقال از 4G به 5G ، هزینه پرداختی به ازای هر گیگابایت برای مصرف‌کنندگان کاهش یافته است. از سوی دیگر کیفیت خدمات ارائه شده به مشتری ارتقاء داشته است. این تحلیل نشان از مقرون‌به‌صرفه بودن بهره‌برداری از این فناوری برای کاربران است.

در 31 بازار از 39 بازار مورد بررسی، میانگین قیمت هر گیگابایت برای طرح‌های 5G کمتر از طرح‌های غیر 5G بوده و این شاخص در اکثر آن‌ها کمتر از نصف 4G است. این روند نشان‌دهنده تغییرات مثبت در راستای مقرون‌به‌صرفه نمودن خدمات 5G برای کاربران است. همچنین ما شاهد فراهم نمودن امکان دسترسی به ظرفیت‌های داده بالاتر با قیمت واحد کمتر بودیم.

در بازار تجهیزات، اگرچه برندها تمرکز ویژه‌ای بر عرضه مدل‌های پرچم‌دار 5G خود دارند، اما در 15 بازار از بازارهای ارزیابی‌شده تجهیزات 5G با قیمت کمتر از 250 دلار ارائه می‌شوند. این در حالی است که در 67 درصد از بازارهای مورد بررسی، قیمت خرید تجهیزات مجهز به فناوری 5G کمتر از 10 درصد درآمد ماهانه است.

نمودار بالا، توزیع محموله‌های تجهیزات 5G بر اساس محدوده قیمت را نشان می‌دهد. در بازارهای پردرآمد اکثر دستگاه‌ها قیمتی معادل 500 دلار یا بالاتر دارند. در حالی که در کشورهای با ‌درآمدهای کم و متوسط (LMICها) تقریباً دو سوم محموله‌ها دربردارنده تجهیزات با قیمت کمتر از 250 دلار هستند.

اخبار و تبلیغات در هر موضوعی می‌تواند به بازاریابی و بازارسازی در آن موضوعات ختم شود. بنابراین هر آنچه فناوری در مسیر خود به جلو حرکت می‌کند، بخش زیادی از اقبال عمومی و اشتیاق مردم در خرید ابزار و استفاده از سرویس‌ها را مدیون «رسانه» است. رسانه به عنوان یک رکن مهم در توسعه، نقش بسیار پر رنگی را در این مسیر ایفا می‌کند.

اکوسیستم تلکام برای رشد و توسعه خود به اطلاع‌رسانی، تبلیغات و آگاهی مصرف کننده نیاز دارد. ارایه اخبار و اطلاع رسانی درباره نوآوری‌ها، بهبودها و هرآنچه که می‌تواند مزیتی جدید خلق کند در این بحث قابل توجه است. اطلاع رسانی درباره ترندهای فناوری، چالش‌های امنیتی، گجت‌های جدید و... در این حوزه می‌تواند به توسعه و اقبال بیشتر مردم به فناوری‌های مخابراتی مانند 5G ، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و... منجر شود.

علی‌رغم کاهش کلی در فروش گوشی‌های هوشمند در سطح جهان به دلیل افزایش هزینه زندگی و قیمت‌ها در دو سال گذشته، صادرات گوشی‌های 5G ارزان‌قیمت در بازارهای نوظهور و گوشی‌های 5G پرچم‌دار در بازارهای پردرآمد افزایش یافته است.

لازم به ذکر است که با بسط بررسی صورت گرفته به بازارهای سراسر جهان، نتایج متفاوتی خواهیم داشت. به عنوان مثال، مقرون‌به‌صرفه بودن تجهیزات و بسته‌های دیتای 5G در کشورهای کم‌درآمد جهان (20% با کمترین سطوح درآمدی) بین 3 تا 8 برابر پایین‌تر از میانگین است. بنابراین، تلاش برای ارائه گوشی، مودم و بسته‌های دیتای 5G مقرون‌به‌صرفه همچنان به عنوان یک اولویت جدی برای توسعه این فناوری در سطح جهان محسوب می‌شود.

دیگر عوامل موثر در توسعه و اقبال عمومی به اینترنت 5G در بازارهای نوظهور

توجه به موضوعات امنیتی و سایبری، یک الزام غیرقابل مذاکره و چشم‌پوشی است. اگر صنعت تلکام می‌خواهد در مسیر رشد و توسعه اینترنت 5G گام بردارد، باید به امنیت دیتای کاربران توجه ویژه‌ای داشته باشد. گسترش سطح استفاده از یک فناوری، به افزایش ضریب نفوذ هکرها در آن فناوری نیز ختم می‌شود. البته همه ما از پیشرفت‌های امنیتی نسل پنجم اینترنت نسبت به 4G آشناییم، اما همواره باید مراقب ریسک نفوذگران بود و برای بحران‌های احتمالی چاره‌اندیشی کرد. حریم خصوصی کاربران، شبکه ارتباطی سازمان‌ها، اماکن و دیگر اشیای متصل به شبکه، با توسعه شبکه اینترنت 5G با ریسک‌هایی روبرو می‌شود. از این رو، اپراتورها در کنار همه تبلیغات و گسترش سطح دسترسی خود، باید همواره توجه و اهتمام خود را نسبت به موضوعات امنیتی و حریم خصوصی کاربران داشته باشند. گسترش نقاط اتصال، افزایش شمار سنسورهای متصل، گیت‌وی‌ها و مودم‌ها به معنی افزایش ترافیک انتقال دیتا است. کانال‌های ارتباطی امن در این شرایط بیشتر از هر زمانی مورد توجه و تاکید کارشناسان و مهندسان حوزه امنیت است. اپراتورها برای رشد بازار خود حتما باید توضیحات و راهکارهای جذابی در بحث امنیت برای مشتریان‌شان داشته باشند.

امروزه اپراتورهای صنعت تلکام دیگر در همان مسیر سابق حرکت نمی‌کنند. فروش بسته‌های اینترنت، دریافت هزینه اشتراک تلفن، آبونمان و منابع درآمدی دیگر، برای این سازمان‌ها جذاب و کافی نیست. اپراتورها با راه اندازی استارتاپ و سرمایه گذاری بر ایده‌های خلاقانه در مسیر خلق ارزش‌های جدید و مشارکت بیشتر در اکوسیستم فناوری و صنایع مختلف هستند. تولید محصولات های‌تک و مشارکت در پروژه‌ها و مگاپروژه‌های ملی از دیگر حوزه‌های مورد علاقه اپراتورها به حساب می‌آید. تامین تجهیزات مخابراتی، مشارکت و سرمایه‌گذاری در مباحث تحقیق و توسعه فرایندها، تولید محصولات، توسعه خدمات و... در این حوزه قرار می‌گیرد.

مشارکت بین دولت ها و شرکت های بخش خصوصی برای تامین مالی و استقرار شبکه 5G و گسترش فیبر نوری در این بخش جای دارد. امروزه در سراسر جهان، بخش خصوصی به عنوان عامل و پیشران توسعه صنعت تلکام نقش پر رنگی دارد. در کشورمان نیز اپراتورها و دیگر شرکت‌های فعال در صنعت تلکام، به توسعه و بهبود فرایندها، محصولات و خدمات مشغول هستند. مشارکت بین دولت ها و شرکت های بخش خصوصی برای تامین مالی، ساده‌سازی فرایندها، تحقیق و توسعه محصولات و خدمات و... می‌تواند به توسعه و رشد اکوسیستم مخابرات و فناوری‌های مرتبط منجر شود.

اپراتورهای تلکام در هر کشوری به تخصیص باندهای فرکانس خاص و دامنه فعالیت مشخصی برای کار خود نیاز دارند. دولت‌ها باید طیف فرکانس رادیویی مورد نیاز برای هر اپراتور را تعیین و در اختیار آن‌ها قرار دهند. در کشور ما این موضوعات و حدود قانون گذاری برای اپراتورها را، «سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» عهده دار است. چابکی در فرایندهای اداری، صدور مجوز و قانون‌گذاری‌ها هرچه چابک‌تر باشد، شاهد رشد و توسعه اکوسیستم مخابرات و فناوری‌های مرتبط خواهیم بود.

اپراتورهای مخابرات به همان اندازه که درآمد قابل قبولی از گسترش ارتباطات، اتصالات و هوشمندسازی به‌دست می‌آورند، باید همواره در مسیر آموزش و توسعه گام بردارند. آموزش و پرورش نیروی انسانی جوان و مستعد از جمله مهم‌ترین راهبردها در این مسیر است. تجربه غول‌های فناوری و تلکامی جهان نیز همین راهبرد را نشان می‌دهد. هزینه تحقیق و توسعه در سازمان‌های نوآور و پیشرو همواره بالاست. به همان اندازه، پیشرفتی که از دل این تحقیقات به‌دست می‌آید نیز همواره جذاب و سودمند است. جذابیتی که می‌تواند رشد چشمگیری برای استارتاپ‌ها و بنگاه‌های فعال در صنعت تلکام به دنبال داشته باشد.